Nieuchwytny i przenikający każdą komórkę i każdy nanometr obrazu filmowego...

Jakie czynniki wpływają na klimat filmu?
Co sprawia, że po obejrzeniu danego obrazu, przez pewien czas nasze postrzeganie rzeczywistości ulega zmianie?
Zmianie subtelnej, bardzo ulotnej, ale jednak dającej się zauważyć i odczuć momentalnie.
Zupełnie tak samo, jak ma to miejsce po wybudzeniu ze snu, który niejako skalibrował nasz umysł.

Istnieje wiele powodów zmieniających odbiór przedstawionej rzeczywistości. Większość z nich wydaje się oczywista,
ale i tak warto o nich napisać. Te same czynniki jednocześnie wpływają na tzw. filmlook / cinemalook, czyli wrażenie filmowości / kinowości - innymi słowy - zbiór cech sprawiających, że dana realizacja prezentuje się kinowo, profesjonalnie.
Przyjmijmy jednak, że nastrój produkcji oraz wspomniany filmlook, to osobne tematy i choć łączą je wspólne elementy,
w przypadku pierwszego z nich, kluczowym jest zestawienie, intensywność i ekspozycja wspomnianych cech.

Zacznijmy od elementarnego czynnika, bez którego żadna sztuka wizualna nie może się obejść:

Kluczowa, fundamentalna cecha filmu. Pomimo jej oczywistości, dobrze uświadomić sobie tak naturalne zjawisko, jak nastrój osiągany przez odpowiednią projekcję światła. Oświetlenie maluje przed nami obraz i nadaje ton. Możemy również powiedzieć - renderuje, korzystając z terminologii graficznej. Miękkie światło łagodzi, zaostrza, jak i uwydatnia charakter sceny
i jej teksturę. Sposób świecenia kreuje tonację całego filmu. Inaczej przemówi do nas stylistyka kina noir, a jeszcze inaczej produkcje z odmienną paletą kolorów i kontrastów. Bez właściwego ustawienia świateł, magia filmu znika.

Taśma filmowa lub zapis cyfrowy - w obecnych czasach niektóre filmy nadal rejestrowane są kamerami analogowymi
ze względu na charakter, rozpiętość tonalną, ziarno i ogólną miękkość obrazu. Przykłady: Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki - pomimo, że to najnowsza (jak dotąd) część serii, realizowana w erze cyfrowej, Steven Spielberg
wraz z Georgem Lucasem postanowili nakręcić ją właśnie sprzętem analogowym. Powodem było przede wszystkim zachowanie spójności obrazu z poprzednikami, ale również w/w kwestie. Wielu innych reżyserów sięga po ten analogowy nośnik, z namaszczeniem rejestrując każdą klatkę swoich filmów na perforowanym symbolu kina.

Ten aspekt prezentacji obrazu filmowego jest niemal decydujący o klimacie i sile jego imersji.
W pewnym momencie rozwoju kina, ustandaryzował się klatkaż wyświetlania filmów wynoszący 24 klatki na sekundę (24 kl/s w kinie, zaś w telewizji 25 kl/s, jednak ta różnica jest właściwe niezauważalna).
O ile w grach komputerowych liczba FPS-ów wynosząca 60 kl/s i więcej, sprawdza się wyśmienicie, o tyle w filmie mocno wpływa na jego odbiór, płynność ruchów na ekranie i po prostu...filmowość.
Z pewnością odpowiada za to przyzwyczajenie nas - odbiorców - do takiego, a nie innego sposobu wyświetlania filmów.
Nie bez powodu jednak standard 24 - klatek uznawany jest za optymalny. Oczywiście - w zależności
od tego z jakim gatunkiem filmowym mamy do czynienia, inny klatkaż może stanowić lepsze rozwiązanie.
Przykład: realizacje dokumentalne, seriale itp.
Skupiając się na filmie stricte artystycznym lub / i mainstreamowym, klatkowanie inne, niż kinowe, czy telewizyjne, generuje niepożądany rezultat zwany popularnie efektem serialu brazylijskiego, tudzież teatralizacją filmu.
Najtrafniej ilustrującym to zjawisko przykładem będzie fragment Hobbita w 48 / 60 kl/s
lub... obejrzenie odcinka telenoweli brazylijskiej ;)

Optyka kamery pozwala m.in. na uzyskanie tzw. małej głębi ostrości, optymalnej plastyki obrazu i otrzymanie przyjemnego
w odbiorze rozmytego tła, zaś przedmiotu lub postaci precyzyjnie wyostrzonej. Ponadto - w zależności od modelu obiektywu
i liczby listków przysłony - źródła światła występujące na rozmytym tle mogą być przedstawione w postaci wielokątów,
bądź idealnie gładkich, okrągłych plamek zwanych bokeh. Pomimo, iż zaplecze optyczne jest bardzo ważne, nie wpływa
ono aż tak diametralnie na atmosferę filmu w takim rozumieniu, jakie bierzemy pod uwagę w tym artykule.
Odgrywa natomiast niebagatelną rolę w jakości obrazu i jego ulotnej filmowości.

Mogłoby się wydawać, że aranżacja ruchu kamery nie będzie oddziaływać na klimat ekranowych wydarzeń.
Wprost przeciwnie. Dowodem jego ważkiej roli są dzieła (w tym jedno z proponowanych na końcu artykułu)
Wes'a Anderson'a. Skrzętne zaplanowanie takiego ruchu wraz z symetryczną kompozycją kadrów, czyni z filmów
amerykańskiego reżysera osobliwe wizje.

Kolejny bardzo ważny segment produkcji formujący nastrój dzieła. Dotyczy to zarówno elementów globalnych planu,
jak i znacznie drobniejszych. Każdy szczegół pełni istotną rolę, nawet, jeśli nie widnieje na pierwszym planie. Do głosu dochodzi tutaj zasada o której pamiętają wszyscy producenci - jeżeli coś jest z pozoru niedostrzegalne przez widza, stanie się dostrzegalne, jeżeli jakość wykonania danego elementu będzie niewystarczająca.
Podobna zasada rządzi właściwie każdym etapem tworzenia filmu. Dobrze wykonane kostiumy są akceptowane przez widzów podświadomie i traktowane
jako tło dla filmowej opowieści. Jeżeli jednak ich wykonanie lub zestawienie w kontekście opowiadanej historii byłoby dyskusyjne, widz automatycznie to dostrzeże, a magia filmu zniknie...
Pomijamy oczywiście zastosowanie celowych zabiegów parodystycznych itp.

Kompozycje muzyczne są jednym z filarów kina, na których się opiera. Potrafią diametralnie zmienić optykę na to, co dzieje się na ekranie. Bardzo mocno wpływają na sferę emocjonalną widzów, determinując odbiór sceny. Stanowią zatem jeden
z najsilniejszych regulatorów napięcia i nastroju. Dwie identyczne sceny z różnymi ścieżkami dźwiękowymi, stają się tak naprawdę dwiema odmiennymi scenami. Muzyka to przepotężna baza decydująca właśnie o klimacie filmu.

Następny, obowiązkowy walor niemal każdego przedsięwzięcia filmowego. Od naturalności gry lub świadomego przerysowania cech, mimiki, zachowań pierwszo i drugoplanowych bohaterów, zależy także aura towarzysząca ekranowej rzeczywistości.

Treść scenariusza oraz sugestie autora determinują często klimat w jaki zostanie odziana produkcja. Trudno przecież uczynić z tekstu korespondującego chociażby ze stylistyką absurdu, film pozbawiony nietypowości, w jakiejkolwiek postaci.
Tekst charakteryzuje się zatem nieprzeciętną siłą oddziaływania.

Szybki, dynamiczny i gęsty. Spokojny, charakteryzujący się długimi ujęciami i celową, rozwlekłą narracją lub mieszany (równoległy, skojarzeniowy, wewnątrzujęciowy, skojarzeniowy itd.) i wyważony stosownie do treści. Oto kolejna cecha obrazu od której zależy jego nastrój i późniejszy odbiór. Film obyczajowy zmontowany na wzór dynamicznego akcyjniaka utraciłby pastelową i zrównoważoną tonację opowieści (pomijając fakt, że taki wybór uczyniłby z niego dzieło co najmniej surrealistyczne).

Potężny dział produkcji filmowej do którego idealnie pasuje określenie wisienka na torcie. Oprócz wspomnianego wyżej montażu, który na potrzeby tego artykułu został osobno wzięty pod uwagę, proces postprodukcyjny obejmuje również koloryzację i gradację obrazu.

Koloryzacja, tudzież korekcja koloru dotyczy normalizacji kolorystycznej wszystkich ujęć i scen. Dzięki temu nakręcony materiał staje się spójny
pod względem nasycenia kolorystycznego, kontrastu, balansu bieli itp., a co za tym idzie - wszystkie sceny łączą się w jedną opowieść, a widz nie odnosi wrażenia, że każda z nich pochodzi z innego źródła.
W przeciwnym razie, emisja filmu nie pozwalałaby na dostateczne skupienie uwagi i wejście w świat filmowej historii.
Można byłoby wówczas odnieść wrażenie, jakby poszczególne sceny pochodziły z różnych filmów.

Gradacja kolorystyczna (color grading) natomiast, choć podobna do poprzedniczki, różni się od niej przeznaczeniem. Color grading'owi bliższy jest aspekt artystyczny, kreatywny, a nie stricte techniczny. Zamiast ujednolicania, mamy tu do czynienia z nieograniczonym zamysłem pod kątem koloru i jaskrawości - np. sceny z zimnym światłem, zabarwione wręcz na niebiesko, zielono lub czerwono zaznaczają często obecność złych charakterów.
Ciepłe, przesycone wręcz, jaskrawe kolory - spokój, odpoczynek i pozytywną atmosferę dominującą w komediach. Wypłowiałe, stonowane kolory, wpadające w szarość i zgniłą zieleń, adekwatnie oddadzą atmosferę wojny lub innych dramatycznych wydarzeń.

Filmy znajdujące się poniżej, to bardzo indywidualne przykłady. Dla poszczególnych osób klimatyczny film może oznaczać
coś innego. Zdarza się jednak, że jesteśmy w stanie przytoczyć propozycje o wyjątkowo unikalnej lub podobnej atmosferze
i dość pokrewnych stylistycznie. Poniższe obrazy są w szczególności autorskie, nadzwyczajne.
Zaznaczmy ponadto, że ich obecność na liście dotyczy wyłącznie osobliwej aury, stanowiącej zasadniczy wyróżnik. Pomijamy w tym przypadku oceny krytyków, odbiór publiczności, fabułę i sukces rynkowy.